اخیراً شورای شهر تهران با تصویب طرحی برای محدودیت تردد خودروهای با پلاک شهرستان در پایتخت، جنجالی تازه را در فضای رسانه‌ای و اجتماعی ایران ایجاد کرده است.
زمینه طرح: چرا محدودیت پلاک شهرستانی‌ها؟
بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی سازمان حمل‌ونقل تهران، حدود ۳۰٪ از خودروهای فعال در سامانه‌های تاکسی اینترنتی در تهران، پلاک شهرستان دارند. این آمار در برخی مناطق مرکزی و تجاری پایتخت به بیش از ۴۰٪ نیز می‌رسد. از سوی دیگر، داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که رشد ۲۵٪ ترافیک تهران در ۵ سال اخیر، همزمان با گسترش سرویس‌های تاکسی اینترنتی بوده است.
شورای شهر تهران استدلال می‌کند که حضور گسترده خودروهای شهرستانی به دلایل زیر وضعیت ترافیک را بحرانی کرده است:
۱. عدم آشنایی رانندگان با مسیرهای تهران: بیش از ۶۰٪ از رانندگان پلاک شهرستان، ساکن شهرهایی با جمعیت زیر ۵۰۰ هزار نفر هستند و به دلیل تفاوت الگوی ترافیک، رفتارهایی مانند توقف‌های ناگهانی، تغییر مسیرهای غیراصولی و کاهش سرعت بی‌مورد دارند.
۲. استفاده بیش از حد از مسیریاب‌ها: وابستگی به اپلیکیشن‌هایی مانند «نقشه» یا «بلد» باعث شده تا این رانندگان به‌جای انتخاب مسیرهای کم‌ترافیک، به صورت متمرکز از مسیرهای اصلی استفاده کنند.
۳. فقدان سیستم نظارتی یکپارچه: خودروهای پلاک شهرستان، به دلیل عدم اتصال به سامانه‌های مکانیزه نظارتی تهران (مانند دوربین‌های ثبت تخلف)، اغلب قوانین را نادیده می‌گیرند.
موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
موافقان طرح:
شهرداری تهران: این طرح سالانه ۱۵٪ از حجم ترافیک را کاهش می‌دهد.
رانندگان تاکسی‌های سنتی: معتقدند رانندگان شهرستانی با قبول کرایه‌های کمتر، بازار کار را تخریب کرده‌اند.
مخالفان طرح:
وزیر کشور: این طرح با اصول «عدالت اجتماعی» و «آزادی کسب‌وکار» مغایرت دارد و ممکن است به اعتراضات گسترده منجر شود.
جامعه رانندگان شهرستانی: بسیاری از آنان با وام‌های سنگین خودرو خریداری کرده‌اند و اکنون با بیکاری و بدهی مواجه خواهند شد.
کارشناسان اقتصادی: محدودیت‌های شغلی می‌تواند مهاجرت معکوس به شهرها را افزایش دهد و بحران بیکاری در استان‌ها را تشدید کند.
راه‌حل‌های جایگزین چیست؟
برخی تحلیلگران معتقدند به جای محدودیت، باید به سمت این راهکارها رفت:
۱. آموزش اجباری رانندگان: دوره‌های آشنایی با قوانین ترافیکی تهران و مهارت‌های رانندگی در کلانشهرها.
۲. اتصال سامانه‌های نظارتی: ایجاد پایگاه داده ملی برای خودروهای تاکسی اینترنتی، فارغ از محل پلاک.
۳. توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی: افزایش خطوط مترو و اتوبوس‌های تندرو تا نیاز به تاکسی‌های اینترنتی کاهش یابد.
۴. تعرفه‌گذاری متفاوت: تعیین کرایه‌های بالاتر برای خودروهای پلاک شهرستان تا انگیزه مالی برای حضور در تهران کم شود.
دیدگاه رئیس شورای شهر تهران
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، در جلسه اخیر شورای شهر با اشاره به طرح ترافیک و محدودیت پلاک شهرستان‌ها، اظهار داشت: «ما می‌بینیم که خودروهای پلاک شهرستان گروهی به تهران می‌آیند و به عنوان شغل فعالیت می‌کنند و حتی جای خواب ندارند. رانندگان تاکسی سنتی هزینه کرده و آموزش دیده‌اند اما بی‌مسافر می‌مانند، در حالی که یک خودروی شخصی بدون شناسایی و شناسنامه شغلی مسافرکشی می‌کند و بعد از مدتی به شهر خود بازمی‌گردد.
وی همچنین در مورد نرخ عوارض ورود به محدوده ترافیک گفت: «نرخ ورود به محدوده براساس نرخ تورم بوده و نگاهمان بازدارنده بود. در ساعت اوج، مبلغ از ۷۵ هزار تومان سال قبل به ۱۱۲ هزار تومان افزایش یافت تا رانندگان کمتر وارد محدوده مرکزی تهران شوند، چرا که در این محدوده هم آلودگی هوا شدیدتر است و هم ترافیک سنگین‌تر است.
چمران در مورد تراموا نیز اظهار داشت: «تراموا در حال تست است و اگر مطالعاتش تأیید نشد، مدتی مهمان شهر خواهد بود و باز خواهد گشت.
جمع‌بندی
طرح محدودیت تردد خودروهای پلاک شهرستان در تهران، با هدف کاهش ترافیک و بهبود وضعیت حمل‌ونقل شهری مطرح شده است. اما این طرح با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی مواجه است، از جمله بیکاری رانندگان شهرستانی و افزایش بحران بیکاری در استان‌ها. به نظر می‌رسد که اجرای این طرح نیازمند بررسی بیشتر و ارائه راهکارهای جایگزین مانند آموزش رانندگان، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اتصال سامانه‌های نظارتی است تا بتواند به شکلی عادلانه و کارآمد اجرا شود.
نظرات